Η ΕΕΤΤ, η οποία αποτελεί μέλος του Ελληνικού Στατιστικού Συστήματος (ΕΛΣΣ) και συνεπώς αρμόδιο και υπόχρεο φορέα συλλογής στατιστικών στοιχείων, υιοθετεί τους επόμενους τυποποιημένους κανόνες και αρχές ως «Πολιτική Αναθεωρήσεων» για την αναθεώρηση των παραγόμενων στατιστικών στοιχείων, σύμφωνα με τον Κώδικα Ορθής Πρακτικής για τις Ευρωπαϊκές Στατιστικές1. Επίσης, υιοθετεί τις αρχές για μία κοινή πολιτική αναθεωρήσεων για τις Ευρωπαϊκές Στατιστικές που περιέχονται στο Παράρτημα των Κατευθυντήριων Γραμμών του Ευρωπαϊκού Στατιστικού Συστήματος (ΕΣΣ)2 σχετικά με την πολιτική αναθεωρήσεων.
Με τον όρο «αναθεώρηση» ορίζεται η οποιαδήποτε μεταβολή στην τιμή ενός στατιστικού μεγέθους που έχει δημοσιοποιηθεί σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή από την ΕΕΤΤ. Οι αναθεωρήσεις μπορεί να λάβουν χώρα όταν καταστούν διαθέσιμα νέα δεδομένα με αποτέλεσμα ορισμένες τρέχουσες και/ή παλαιότερες τιμές να τροποποιηθούν. Σε γενικές γραμμές, τα στοιχεία αναθεωρούνται προκειμένου:
- Να ενσωματωθούν νέα, βελτιωμένα δεδομένα.
- Να υπάρξει συμμόρφωση με νέα εγκεκριμένα ευρωπαϊκά ή διεθνή πρότυπα.
- Να υπάρξει συμμόρφωση με βελτιωμένες μεθοδολογίες.
Οι αναθεωρήσεις είναι ένα φυσιολογικό φαινόμενο και αποσκοπούν στη σταδιακή βελτίωση της ποιότητας των στατιστικών στοιχείων. Η ποιότητα των στατιστικών πληροφοριών περιλαμβάνει διάφορα κριτήρια, δύο από τα οποία είναι αξιοσημείωτα: η ακρίβεια και η εγκαιρότητα. Και τα δύο αυτά κριτήρια έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη διασφάλιση της χρησιμότητας των στατιστικών πληροφοριών, ή με άλλα λόγια, της ανταπόκρισής τους στις ανάγκες των χρηστών. Η ανάγκη για αναθεωρήσεις αντανακλά τη δέσμευση της ΕΕΤΤ ως μέλους του ΕΛΣΣ να παράγει, όπως και οι υπόλοιποι φορείς του ΕΛΣΣ, στατιστικές υψηλής ποιότητας και όσο το δυνατό πιο επικαιροποιημένες, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της.
Η 8η Αρχή του Κώδικα Ορθής Πρακτικής για τις Ευρωπαϊκές Στατιστικές, και πιο συγκεκριμένα ο δείκτης 8.5 ορίζει ότι «οι αναθεωρήσεις ακολουθούν τυποποιημένες, άρτια τεκμηριωμένες και διαφανείς διαδικασίες». Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΕΤΤ ενημερώνει τους χρήστες για τις πρακτικές που ακολουθεί κατά τις αναθεωρήσεις και κατά τη διόρθωση λαθών, αποσκοπώντας στη διατήρηση της εμπιστοσύνης μεταξύ των χρηστών. Η εμπιστοσύνη στις στατιστικές διατηρείται εάν οι χρήστες βλέπουν ότι οι αναθεωρήσεις λαμβάνουν χώρα εντός του πλαισίου μιας συνολικής πολιτικής και σύμφωνα με ένα προκαθορισμένο χρονοδιάγραμμα. Εάν η πολιτική, οι διαδικασίες και το πρόγραμμα δημοσιεύονται, είναι προφανές ότι αυτές οι αναθεωρήσεις δεν γίνονται κατά περίπτωση και για πολιτικές σκοπιμότητες. Εάν εντοπισθούν λάθη σε δημοσιευθέντα στατιστικά στοιχεία, η ΕΕΤΤ ενημερώνει πάραυτα τους χρήστες, παρέχοντας τα διορθωμένα στοιχεία.
Α. Παράγοντες που διέπουν μία αναθεώρηση
Οι στατιστικές γενικά υπόκεινται σε αναθεωρήσεις. Οι παράγοντες που καθορίζουν μια αναθεώρηση είναι οι ακόλουθοι:
- Διόρθωση στοιχείων που έχουν αρχικά διαβιβαστεί.
- Πιο ολοκληρωμένη υποβολή στοιχείων από τους αποκρινόμενους.
- Συμπερίληψη επιπλέον παρατηρήσεων/διευκρινίσεων/στοιχείων.
- Εννοιολογικές μεταβολές (π.χ. αλλαγές σε έννοιες και ορισμούς κ.λπ.), − Μεταβολές σε πηγές στοιχείων (π.χ. διαθεσιμότητα νέων πηγών πρωτογενών στοιχείων που ανταποκρίνονται καλύτερα στις στατιστικές έννοιες).
- Αλλαγή του έτους βάσης ή της περιόδου αναφοράς στατιστικών.
- Βελτίωση της μεθοδολογίας που εφαρμόζεται στην παραγωγή των στατιστικών.
- Λάθη στον υπολογισμό στατιστικών.
Ορισμένες αναθεωρήσεις μπορεί να υπαγορεύονται από συνδυασμό των ανωτέρω παραγόντων ή επίσης και από την ανάγκη συμμόρφωσης με τις διατάξεις του εθνικού και/ή του ευρωπαϊκού νομοθετικού πλαισίου.
Β. Τυπολογία των αναθεωρήσεων
Λαμβάνοντας υπόψη την ποικιλότητα των παραγόντων μιας αναθεώρησης και τις διαφορετικές συχνότητες υπολογισμού στατιστικών μεταβλητών, οι αναθεωρήσεις ταξινομούνται ως ακολούθως:
α) Προγραμματισμένες αναθεωρήσεις: Οι προγραμματισμένες αναθεωρήσεις αφορούν σε τακτικές αναθεωρήσεις (αναθεωρήσεις ρουτίνας) και σε μείζονες αναθεωρήσεις (αναθεωρήσεις ευρείας κλίμακας). Οι τακτικές αναθεωρήσεις αφορούν σε αλλαγές σε δημοσιευμένα στοιχεία, οι οποίες σχετίζονται με τη συνήθη διαδικασία παραγωγής των στατιστικών (π.χ. εκτιμήσεις μεγεθών λόγω έλλειψης απαντήσεων αντικαθίστανται από δηλωθέντα μεγέθη). Οι μείζονες αναθεωρήσεις αφορούν σε αλλαγές οι οποίες δεν σχετίζονται με τη συνήθη διαδικασία παραγωγής στατιστικών (π.χ. μεταβολές σε χρησιμοποιούμενες έννοιες και ορισμούς, ή εφαρμογή μίας νέας νομοθετικής πράξης).
β) Μη προγραμματισμένες αναθεωρήσεις: Οι μη προγραμματισμένες αναθεωρήσεις, εξ΄ ορισμού, δεν ανακοινώνονται εκ των προτέρων γιατί είναι αποτέλεσμα απρόβλεπτων γεγονότων, όπως λάθη και ατυχήματα.
Γ. Κανόνες και αρχές της πολιτικής αναθεωρήσεων
Η πολιτική αναθεωρήσεων της ΕΕΤΤ περιλαμβάνει τους ακόλουθους κανόνες και αρχές, και αφορά όλες τις διαδικασίες που σχετίζονται με την αναθεώρηση των στατιστικών αποτελεσμάτων που δημοσιεύει η ΕΕΤΤ. Ειδικότερα:
- Η ΕΕΤΤ εκπληρώνει τα καθήκοντά της αναφορικά με τις αναθεωρήσεις ακολουθώντας την παρούσα πολιτική αναθεωρήσεων που βασίζεται στον Κώδικα Ορθής Πρακτικής για τις Ευρωπαϊκές Στατιστικές και στις κατευθυντήριες γραμμές του ΕΣΣ για την πολιτική αναθεωρήσεων, όπως κάθε φορά ισχύουν.
- Η πολιτική αναθεωρήσεων δημοσιεύεται και τηρείται στο διαδικτυακό τόπο της ΕΕΤΤ.
- Η ΕΕΤΤ ανακοινώνει και αναρτά στο διαδικτυακό τόπο της τις ουσιαστικές μεθοδολογικές αλλαγές στην κατάρτιση στατιστικών πριν από τη δημοσιοποίηση των στατιστικών που βασίζονται στις νέες μεθόδους.
- Η ΕΕΤΤ καταρτίζει και αναρτά στο διαδικτυακό τόπο της το χρονοδιάγραμμα για τις προγραμματισμένες αναθεωρήσεις. Επιπλέον, σχετικό κείμενο για τις προγραμματιζόμενες αναθεωρήσεις στατιστικών συμπεριλαμβάνεται στο Ετήσιο Στατιστικό Πρόγραμμα της ΕΕΤΤ.
- Οι χρήστες ενημερώνονται εγκαίρως για σημαντικά λάθη που εντοπίζονται σε δημοσιευμένες στατιστικές και οδηγούν σε μη προγραμματισμένες αναθεωρήσεις. Τα αναθεωρημένα αποτελέσματα ανακοινώνονται άμεσα με ανοιχτή και διαφανή διαδικασία στο διαδικτυακό τόπο της ΕΕΤΤ. Ανακοινώνεται, επίσης, ο λόγος πραγματοποίησης των μη προγραμματισμένων αναθεωρήσεων.
- Οι μείζονες αναθεωρήσεις και οι μη προγραμματισμένες αναθεωρήσεις στοιχείων συνοδεύονται, κατά τη δημοσίευσή τους, από σχετική τεκμηρίωση, καθώς και από επικαιροποιημένα αναδρομικά στοιχεία, εάν είναι διαθέσιμα. Πληροφορίες για τις αναθεωρήσεις περιέχονται, επίσης, στα δημοσιευθέντα μεταδεδομένα των ερευνών.
- Βλ. σχετικές Αρχές του Κώδικα ορθής Πρακτικής για τις Ευρωπαϊκές Στατιστικές: 8 «Κατάλληλες Στατιστικές Διαδικασίες», 6 «Αμεροληψία και Αντικειμενικότητα» και 12 «Ακρίβεια και Αξιοπιστία».
- Βλ. Σχετικά Eurostat, «ESS guidelines on revision policy for PEEIs», 2013.